Foto: JeremyWong-Unsplash
U krivičnom postupku se, u različitim procesnim ulogama, mogu naći osobe različite životne dobi. Stare osobe se najčešće javljaju u ulozi žrtve različitih krivičnih dela. Mnoge od njih mogu imati i različite oblike invaliditeta.
Pojedine odredbe Zakonika o krivičnom postupku („Sl. glasnik RS“ br. 72/2011…62/2021- odluka US) su od značaja za zaštitu ostarelih lica kao učesnika u krivičnom postupku. Predsednik veća odlučuje o ispitivanju svedoka ili veštaka čije ispitivanje su predložile stranke, a koji ne mogu doći na glavni pretres zbog bolesti ili drugih opravdanih razloga. (član 357. ZKP).
Za procesni položaj starih lica posebno je značajan slučaj naveden u čl.406. st.1. tač.1. ZKP koji se odnosi na čitanje ranijih zapisnika ako su saslušana, odnosno ispitana lica umrla, duševno obolela ili se ne mogu pronaći, ili je njihov dolazak pred sud nemoguć ili znatno otežan zbog starosti, bolesti ili drugih važnih uzroka. U dugim sudskim postupcima postoji opasnost od sekundarne viktimizacije žrtve nasilja u porodici pre svega iz razloga što je žrtva zbog arhitektonike krivičnog postupka često prinuđena da se više puta izjašnjava o istoj krivičnopravnoj stvari (u policiji, pred istražnim sudijom i na glavnom pretresu) što može posebno negativno da se odrazi na psihofizički status ostarele osobe kao žrtve krivičnih dela. Posebno je važno važno da se navedene zakonske mogućnosti o čitanju iskaza oštećenih datih u ranijim fazama krivičnog postupka maksimalno iskoriste u praksi, kako bi se sprečila sekundarna viktimizacija starih ljudi(Mirić, 2012: 226-227).
Osobe sa invaliditetom starije životne dobi mogu se naći u ulozi žrtava različitih krivičnih dela. Stvaranje uslova za sprečavanje njihove reviktimizacije predstavlja temelj države zasnovane na vladavini prava.
Izvori:
Mirić, F. (2012) Krivičnopravna zaštita starih lica i rizik od njihove viktimizacije kod krivičnih dela sa elementima nasilja u porodici, Temida, god. 15, br. 1, 217-230.
Zakonik o krivičnom postupku („Sl. glasnik RS“ br. 72/2011…62/2021- odluka US).
Autor: Dr Filip Mirić
