Foto:pixabay. com
Predškolsko obrazovanje dece je od izuzetnog značaja jer omogućava njihovu adekvatnu pripremu za dalje sticanje znanja školovanjem. Sistem predškolskog vaspitanja i obrazovanja je uređen Zakonom o predškolskom obrazovanju i vaspitanju („Sl. glasnik RS“, broj 18/2010, u daljem tekstu Zakon) kao deo jedinstvenog sistema obrazovanja i vaspitanja. Dostupnost predškolskog obrazovanja i vaspitanja jedno je od načela na kojima ovaj sistem počiva: Zakon jednako pravo i dostupnost svih oblika predškolskog vaspitanja i obrazovanja, bez diskriminacije i izdvajanja po osnovu teškoća i smetnji u razvoju i invaliditeta (Vodič kroz prava osoba sa invaliditetom, u Republici Srbiji, 2018). Prilikom upisa dece u predškolsku ustanovu, čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina ili jedinica lokalne samouprave, prioritet za upis imaju deca iz osetljivih grupa (čl.13.Zakona). Predškolskim programom razrađuju se i načini razvijanja individualizovanog pristupa u ostvarivanju vaspitno-obrazovnog rada, radi pružanja dodatne podrške deci, posebno deci sa smetnjama u razvoju, deci na bolničkom lečenju, deci iz socioekonomski ili iz drugih razloga ugroženih sredina u vaspitnoj grupi, uz uvažavanje razvojnih, obrazovnih, zdravstvenih i socio-kulturnih potreba dece (čl.16.Zakona). Roditelj je dužan da upiše dete u predškolsku ustanovu, odnosno školu, radi pohađanja pripremnog predškolskog programa, u skladu sa Zakonom (Vodič kroz prava osoba sa invaliditetom, u Republici Srbiji, 2018). Broj dece sa smetnjama u razvoju koja se upisuju u razvojnu grupu iznosi 4 do 6 dece. Deca sa smetnjama u razvoju ostvaruju pravo na predškolsko vaspitanje i obrazovanje u vaspitnoj grupi, u vaspitnoj grupi uz dodatnu podršku i individualni vaspitno-obrazovni plan i u razvojnoj grupi, na osnovu individualnog vaspitnoobrazovnog plana, u skladu sa Zakonom. (Vodič kroz prava osoba sa invaliditetom, u Republici Srbiji, 2018). Predškolska ustanova koja je upisala dete sa smetnjama u razvoju može da utvrdi potrebu za pružanjem dodatne obrazovne, zdravstvene ili socijalne podrške i u tom slučaju upućuje zahtev izabranom lekaru nadležnog doma zdravlja, odnosno interresornoj komisiji za procenu tih potreba i za pružanjem dodatne obrazovne, zdravstvene ili socijalne podrške, koju utvrđuje interresorna komisija. U jednoj vaspitnoj grupi ne može biti više od dva deteta sa smetnjama u razvoju. Broj dece u vaspitnoj grupi, u koju je upisano jedno dete sa smetnjama u razvoju, umanjuje se za tri deteta u odnosu na broj dece utvrđen ovim zakonom. Deca sa smetnjama u razvoju mogu da se uključe u vaspitnu grupu prilikom upisa. U toku pohađanja predškolskog programa prati se razvoj deteta i na osnovu predloga pedagoškog kolegijuma i stručnog tima za inkluzivno obrazovanje, dete sa smetnjama u razvoju može se prebaciti iz razvojne u vaspitnu grupu, u skladu sa Zakonom . Bliže uslove za procenu potreba za pružanjem dodatne obrazovne, zdravstvene ili socijalne podrške detetu, sastav i način rada interresorne komisije, propisuju sporazumno ministar nadležan za poslove zdravlja, ministar nadležan za poslove socijalne politike i ministar (Vodič kroz prava osoba sa invaliditetom, u Republici Srbiji, 2018).
Poslove vaspitača može da obavlja lice koje ispunjava uslove propisane Zakonom i ima odgovarajuće obrazovanje, i to: 1) sa decom sa smetnjama u razvoju uzrasta od šest meseci do dve godine – lice koje ima srednje obrazovanje – medicinska sestra-vaspitač, a sa decom uzrasta od dve do tri godine – lice koje ima srednje obrazovanje – medicinska sestra – vaspitač i lice koje ima odgovarajuće više obrazovanje, odnosno odgovarajuće visoko obrazovanje na studijama prvog stepena (osnovne strukovne studije), na kojima je osposobljeno za rad sa decom jaslenog uzrasta a u toku stručnog usavršavanja ili po propisanom programu je bilo osposobljeno i za rad sa decom sa smetnjama u razvoju 2) sa decom sa smetnjama u razvoju uzrasta od tri godine do polaska u školu – lice koje ima odgovarajuće više obrazovanje, odnosno odgovarajuće visoko obrazovanje na studijama prvog stepena (osnovne strukovne studije ili osnovne akademske studije) u trajanju od tri godine ili na studijama drugog stepena (diplomske akademske studije – master, specijalističke akademske studije ili specijalističke strukovne studije) – vaspitač, u skladu sa Zakonom, koje je u toku stručnog usavršavanja ili po propisanom programu osposobljeno i za rad sa decom sa smetnjama u razvoju 3) sa decom sa smetnjama u razvoju u razvojnoj grupi – lice sa odgovarajućim visokim obrazovanjem na studijama drugog stepena (diplomske akademske studije – master i specijalističke akademske studije) i lice sa odgovarajućim visokim obrazovanjem na osnovnim studijama u trajanju od najmanje četiri godine – defektolog – vaspitač, u skladu sa Zakonom. Pedagoški asistent pruža pomoć i dodatnu podršku deci, u skladu sa njihovim potrebama, sarađuje sa vaspitačima i stručnim saradnicima, roditeljima, odnosno starateljima, a zajedno sa direktorom sarađuje sa nadležnim ustanovama, organizacijama i udruženjima i jedinicom lokalne samouprave i obavlja druge poslove, u skladu sa Zakonom (Vodič kroz prava osoba sa invaliditetom, u Republici Srbiji, 2018; ćl.39-46. Zakona).
Na osnovu svega navedenog, sasvim je jasbo da predškolsko obrazovanje predstavlja veoma važan segment u sistemu obrazovanja, ali i socijalizacije dece sa invaliditetom koja ispoljavaju iste potrebe, želje i motive, kao i sva ostala deca.
Izvori:
Vodič kroz prava osoba sa invaliditetom u Rešublici Srbiji, Ministarstvo za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja – Sektor za zaštitu prava osoba sa ninvaliditetom, https://www.minrzs.gov.rs/sites/default/files/2018-11/Vodic%20kroz%20prava%20osoba%20sa%20invaliditetom.pdf, pristup 30.05.2022.
Zakono o predškolskom obrazovanju i vaspitanju („Sl. glasnik RS“, broj 18/2010)
Autor: Dr Filip Mirić
