Foto: Unsplash
Mnoga prava osobe sa invaliditetom ostvaruju pred organima državne uprave i lokalne samouprave. Reč je o pravima iz oblasti socijalnog i radnog prava, građanskih stanja itd. Državna uprava treba da bude servis svih građana i građanki, bez bilo kakve diskriminacije.
I kada postoji najbolji normativni okvir, pravne propise primenjuju ljudi, čije delovanje može biti pod uticajem različitih predrasuda i stereotipa. Kodeks ponašanja državnih službenika („Službeni glasnik RS“ br. 29/2008…32/2020, u daljem tekstu: Kodeks) propisuje da u ophođenju sa strankama državni službenik je dužan da: postupa profesionalno, ljubazno i pristojno; pokaže zainteresovanost i strpljenje, posebno sa neukom strankom; blagovremeno i tačno daje podatke i informacije, u skladu sa zakonom i drugim propisom; pruža pomoć i daje informacije o nadležnim organima za postupanje po zahtevima, kao i o pravnim sredstvima za zaštitu prava i interesa; rukovodi se načelom jednakosti i ne daje privilegije zavisno od bilo kakvih svojstava i ličnih osobina stranke; s posebnom pažnjom postupa prema osobama s invaliditetom i drugim osobama s posebnim potrebama; poštuje ličnost i dostojanstvo stranke (čl.8. Kodeksa). Uočava se korišćenje pogrešne sintagme „osobe sa posebnim potrebama“ iako je ona neadekvatna jer ne postoje posebne potrebe, već samo različiti načini njihovog zadovoljenja. Izbegavanje ovakvih termina je mnogo više od lingvističkog pitanja.
Osim navedenog, Zakon o opštem upravnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 18/2016, 95/2018- autentično tumačenje, u daljem tekstu: Zakon) propisuje da osoba sa invaliditetom ima pravo da opšti i prati tok postupka preko tumača, ili na drugi odgovarajući način, u skladu sa zakonom (čl.55. st. 2. Zakona). Efikasan sistem nagrađivanja i sankcionisanja državnih službenika, može poboljšati kvalitet rada uprave u celini.
Ove odredbe stvaraju solidnu osnovu za ostvarivanje prava osoba sa invaliditetom pred različitim organima uprave. Naravno, ovaj zakonski okvir, kao i njegovu primenu, treba stalno unapređivati, kako bi uprava i državni službenici koji rade u njoj zaista i bili servis građana.
Izvori:
Kodeks ponašanja državnih službenika („Službeni glasnik RS“ br. 29/2008…32/2020).
Zakon o opštem upravnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 18/2016, 95/2018- autentično tumačenje)
Autor: Dr Filip Mirić
