Foto: Pixabay.com
Uslovi za ostvarivanje prava na novčanu naknadu za telesno oštećenje propisani
su Zakonom o penzijskom i invalidskom osiguranju (Službeni glasnik RS, br.
34/2003…62/2021, u daljem tekstu: Zakon). Naime, telesno oštećenje postoji
kad kod osiguranika nastane gubitak, bitnije oštećenje ili znatnija
onesposobljenost pojedinih organa ili delova tela, što otežava normalnu
aktivnost organizma i iziskuje veće napore u ostvarivanju životnih potreba, bez
obzira na to da li prouzrokuje ili ne prouzrokuje invalidnost. Osiguranici i lica iz
člana 17. ovog zakona (lica koja, u skladu sa zakonom, obavljaju privremene i
povremene poslove preko omladinskih zadruga do navršenih 26 godina života,
ako su na školovanju; lica koja se nalaze na stručnom osposobljavanju,
dokvalifikaciji ili prekvalifikaciji, koja uputi organizacija nadležna za
zapošljavanje; učenici i studenti kada se, u skladu sa zakonom, nalaze na
obaveznom proizvodnom radu, profesionalnoj praksi ili praktičnoj nastavi; lica
koja se nalaze na izdržavanju kazne zatvora dok rade u privrednoj jedinici
ustanove za izdržavanje kazne zatvora (radionica, radilište i sl.) i na drugom
mestu rada; lica koja, u skladu sa propisima, obavljaju određene poslove po
osnovu ugovora o volonterskom radu), kod kojih telesno oštećenje
prouzrokovano povredom na radu ili profesionalnom bolešću iznosi najmanje
30%, stiču pravo na novčanu naknadu (član 37. Zakona).
Telesna oštećenja kao i procente tih oštećenja utvrđuju ministar nadležan za
poslove penzijskog i invalidskog osiguranja i ministar nadležan za poslove
zdravlja na predlog fonda.
Telesna oštećenja razvrstavaju se prema težini u osam stepena, i to:
Stepen Procenat telesnog oštećenja
1. 100%
2. 90%
3. 80%
4. 70%
5. 60%
6. 50%
7. 40%
8. 30%
Kada kod osiguranika kod koga je ranije nastalo telesno oštećenje
prouzrokovano povredom na radu ili profesionalnom bolešću ispod 30% dođe
do pogoršanja tog telesnog oštećenja ili nastane nov slučaj telesnog oštećenja
prouzrokovanog povredom na radu ili profesionalnom bolešću, tako da ukupno
telesno oštećenje iznosi 30% ili više, osiguranik stiče pravo na novčanu
naknadu za telesno oštećenje u odgovarajućem procentu prema novom stepenu
telesnog oštećenja koji se određuje na osnovu novog stanja ukupnog telesnog
oštećenja (članovi 38-40. Zakona). Visina novčane naknade za telesno oštećenje
određuje se od osnova koji čini osnov za zatečene korisnike prava na novčanu
naknadu za telesno oštećenje u Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko
osiguranje zaposlenih, u procentu telesnog oštećenja utvrđenom u skladu sa
Zakonom.. Novčana naknada za telesno oštećenje pripada u stalnom mesečnom
iznosu (član 74. Zakona).
Pri ovakvom određivanju uslova za korišćenje prava na naknadu za telesno
oštećenje, uzima se, kao odlučujući kriterijum visina telesnog oštećenja,
Uzimajući u obzir prirodu
ovog prava iz oblasti socijalne zaštite, ovakvo rešenje
je opravdano. Ipak, čini se da njime nije u dovoljnoj meri sagledan celokupan
aspekt stanja socijalne potrebe u kome se nalaze lica koja su pretrpela telesno
oštećenje usled povrede na radu i/ili profesionalne bolesti. Ovaj pravni
nedostatak se može otkloniti određivanjem dopunskih kriterijuma socio-
ekonomskog karaktera za ostvarivanje ovog prava, što je zadatak za
zakonodavca u vremenu koje predstoji.
Izvor:
Zakon o penzijskom i invalidskom osiguranju (Službeni glasnik RS, br.
34/2003…62/2021).
Autor: Dr Filip Mirić
