Autor: Dr Filip Mirić
Foto: Andrew Tan, Pixabay.com
Obrazovanje omogućava sticanje znanja i kvalifikacija što pozitivno utiče na kvalitet života osoba sa invaliditetom.Prema rezultatima popisa stanovništva u Srbiji iz 2011. godine, za ukupno 153 700 lica sa invaliditetom zabeleženo je da imaju završeno srednje obrazovanje. Ovaj broj predstavlja 27,2% ukupnog broja osoba sa invaliditetom starosti 15 i više godina, odnosno oko jedne četvrtine, i 5,1% ukupnog broja stanovnika u Republici Srbiji sa završenom srednjomškolom(Marković, 2014: 59). Broj osoba sa invaliditetom za koje je prijavljeno da su završile fakultetsko obrazovanje sedmog stepena iznosi 18 048. To znači da je ukupno 3,2% osoba sa invaliditetom fakultetski obrazovano, kao i da osobe sa invaliditetom čine 2,8% ukupne populacije sa diplomom fakulteta u Republici Srbiji (Marković, 2014: 65). Nedostaju precizni podaci o tome koliko je osoba sa invaliditetom steklo diplomu mastera i naučni stepen doktora nauka, ali se na osnovu statističkog trenda, može pretpostaviti da je reč o veoma malom broju osoba. Ovaj problem bi mogao biti rešen formiranjem Zavoda za statistiku u visokom obrazovanju, čija bi delatnost, između ostalog, bila i prikupljanje i obrada statističkih podataka o studentima sa invaliditetom (Nikolajević, Mirić, 2019: 250).
Brojni su faktori koji osobama sa invaliditetom u Srbiji otežavaju pristup visokom obrazovanju. Nepristupačnost nastavnih sadržaja i objekata osobama sa invaliditetom još uvek je veliki problem u sistemu visokog obrazovanja u Srbiji. Takođe, nedostatak pouzdanih podataka o broju studenata sa invaliditetom koji studiraju na univerzitetima u Srbiji u mnogome otežava kreiranje efikasnih mera za poboljšanje položaja studenata sa invaliditetom. Afirmativne mere Vlade Srbije, prema kojima se studentima sa invaliditetom, u okviru određenih kvota, omogućava finansiranje iz budžeta Republike Srbije, kao i odredba čl. 109. Zakona o visokom obrazovanju, prema kojoj student koji studira uz rad, student sa invaliditetom, student koji je upisan na studije po afirmativnoj meri i student koji ima status kategorisanog vrhunskog sportiste zadržava status studenta do isteka roka koji se određuje u trostrukom broju školskih godina potrebnih za realizaciju studijskog programa, predstavljaju primer dobre prakse. Od izuzetne je važnosti afirmacija visokog obrazovanja i studiranja u populaciji mladih sa invaliditetom.Dalja primena pozitivnih rešenja i kreiranje novih mera sasvim će sigurno doprineti poboljšanju položaja studenata sa invaliditetom u Srbiji.
Izvori:
Marković, M. (2014) Popis stanovništva, domaćinstva i stanova 2011. u Republici Srbiji – Osobe sa invaliditetom u Srbiji, Beograd: Republički zavod za statistiku.
Nikolajević, A, Mirić, F. (2019) Isključenost osoba sa invaliditetom iz sektora tercijarnog obrazovanja, Psihološki, medicinski i obrazovni aspekti dobrobiti pojedinaca i grupa u procesu društvene tranzicije: zbornik radova, 231-255.
Zakon o visokom obrazovanju (Službeni glasnik RS”, br. 88/2017…6/2020).
