Foto: Infostud com
U Republici Srbiji je 2022. godine obavljen popis stanovništva. U ovom tekstu biće izneti prvi rezultati navedenog popisa o broju i polnoj strukturi osoba sa invaliditetom, na način kako je to navedeno na sajtu Republičkog zavoda sa statistiku (RZS).
Prilikom prikupljanja podataka o invaliditetu korišćen je sociološki pristup prema kome osoba može smatrati da, i pored postojanja određenog zdravstvenog problema, nema poteškoća u obavljanju svakodnevnih aktivnosti kod kuće, u školi ili na poslu, zahvaljujući podršci okoline, korišćenju odgovarajućih pomagala i slično (RZS, 2023).
Ukupan broj stanovnika Republike Srbije iznosi 6 526 707 lica. Osobe bez invaliditeta su lica za koja je na svako od postavljenih pitanja dobijen odgovor da nemaju poteškoća ili da imaju malo poteškoća – ukupno 6 060 960 lica (2 963 556 muškaraca i 3 097 404 žene), dok su lica koja nisu želela da odgovore ni na jedno od postavljenih pitanja i lica za koja podaci nisu prikupljeni, uključena u kontingent osoba čiji je status invaliditeta nepoznat – ukupno 109 343 lica, odnosno 58 475 muškaraca i 50 868 žena (RZS, 2023).
Pitanja o invaliditetu nisu postavljana za decu mlađu od dve godine. Za decu starosti od dve do četiri godine postavljena su pitanja samo za vid, sluh i hodanje, dok je za lica starosti pet i više godina pitanje postavljano u celosti (RZS, 2023).
U kontingent osoba sa invaliditetom uključena su sva lica starosti dve i više godina koja, usled najmanje jednog od navedenih problema, imaju mnogo poteškoća ili su potpuno onemogućena u obavljanju svakodnevnih aktivnosti – ukupno 356 404 lica (148 104 muškarca i 208 300 žena), odnosno 5,46% ukupnog stanovništva Republike (evidentirano je i 109.343 lica, odnosno 1,68% od ukupnog broja stanovnika čiji je status invaliditeta nepoznat (RZS, 2023).
U kontingentu osoba sa invaliditetom (356 404), najviše osoba ima problem sa hodom (60%), dok je najmanji udeo osoba koje imaju probleme vezane za komunikaciju odnosno 12,8%. (RZS, 2023). Ovde treba napomenuti da je invaliditet pogrešno označen kao problem. O adekvatnoj upotrebi odgovarajućih termina treba uvek voditi računa, a naročito kada je reč o dokumentima državnih organa i ustanova.
Slični su rezultati i popisa stanovništva iz 2022. godine, kada je reč o broju i polnoj strukturi osoba sa invaliditetom u Republici Srbiji. Naime, podaci prikazuju da se ukupno 571 780 građana može smatrati osoba sa invaliditetom. U odnosu na ukupnu populaciju od 7 186 862 građana, to predstavlja oko 8% (7,96) ukupne populacije. Međutim, ovome treba dodati da je za 119 482 građana status invaliditeta nepoznat, što predstavlja dodatnih 1,66% ukupne populacije. Od ukupnog broja osoba sa invaliditetom, više od 58% (58,2) čine žene, dok je muškaraca malo manje od 42% (Marković, 2014: 21). Demografski posmatrano, uočava se smanjenje ukupnog broja stanovnika u Republici Srbiji, u odnosu na rezultate popisa iz 2011. godine za 660 155 lica, odnosno smanjenje broja lica koja su se izjasnila kao osobe sa invaliditetom za 225.515 lica, uključujući i ona lica čiji je status invaliditeta ostao nepoznat.
Na kraju, treba istaći da se očekuje objavljivanje posebne publikacije o osobama sa invaliditetom u Republici Srbiji, kao što je to učinjeno i na osnovu rezultata popisa iz 2011. Godine, koja će sadržati i podatke o drugim socio-demografskim karakteristikama osoba sa invaliditetom u Republici Srbiji.
Izvori:
Marković, M. (2014) Popis stanovništva, domaćinstva i stanova u Republici Srbiji 2011- Osobe sa invaliditetom u Srbiji, Beograd: Republički zavod za statistiku.
RZS (2023), Stanovništvo prema statusu invaliditeta i vrsti problema sa invaliditetom, https://popis2022.stat.gov.rs/5-vestisaopstenja/news-events/29112023-invaliditet/, pristup 8.12.2023.
Autor: Dr Filip Mirić
