Foto: unsplsash.com
Iako je položaj osoba sa invaliditetom u visokom obrazovanju u Republici Srbiji poslednjih godina poboljšan, i dalje se uočava trend veoma malog broja osoba iz ove kategorije sa visokim obrazovanjem. Ovakvu sliku najbolje potvrđuju i rezultati poslednjeg popisa stanovništva koji je u Republici Srbiji obavljen 2011. godine (u daljem tekstu: Popis).
Naime, broj osoba sa invaliditetom za koje je prijavljeno da su završile fakultetsko obrazovanje sedmog stepena iznosi 18.048. To znači da je ukupno 3,2% osoba sa invaliditetom fakultetski obrazovano, kao i da osoba sa invaliditetom čine 2,8% ukupne populacije sa diplomom fakulteta u Republici Srbiji. U odnosu na ukupno stanovništvo, gde je svako deseto lice starije od 15 godina steklo diplomu visoke škole, učešće visoko obrazovanih osoba sa invaliditetom u ukupnom broju osoba sa invaliditetom u Srbiji drastično je manje. Od svih osoba sa invaliditetom koje imaju diplomu visoke škole, za njih 10.445 prijavljena je poteškoća usled problema sa hodom i kretanjem. Gledano u procentima, to znači da je 3,1% osoba sa invaliditetom sa problemom u hodu i kretanju završilo fakultet, kao i da se sa tom vrstom problema suočava 57,9% fakultetski obrazovane populacije sa invaliditetom. Za
6.694 osoba sa invaliditetom koje su završile fakultet prijavljen je problem vezan za vid. To znači da je 2,8% osoba sa invaliditetom sa problemom vezanim za vid završilo visoko obrazovanje i da se taj problem javlja kod 37,1% osoba sa invaliditetom koje su stekle diplomu fakulteta. Dalje, za 3.887 osoba sa invaliditetom sa fakultetskom diplomom, prijavljeno je veoma otežano funkcionisanje ili potpuna onemogućenost u pogledu sluha. Taj broj nam govori da je 2,7% osoba sa invaliditetom sa problemom sluha završilo fakultetsko obrazovanje, kao i da se problem vezan za sluh javlja kod 21,5% osoba sa invaliditetom sa diplomom visoke škole. Problem u vezi sa koncentracijom i pamćenjem pojavljuje se kod 2.014 osoba, što znači da je 2,1% osoba sa invaliditetom sa tom vrstom problema u Republici Srbiji završilo fakultet, kao i da se taj problem javlja kod 11,2% osoba sa invaliditetom sa fakultetskom diplomom. Za 2.578 osoba sa invaliditetom prijavljena je poteškoća u pogledu samostalne brige o sebi u svakodnevnim aktivnostima, što čini 14,3% svih osoba sa invaliditetom koje su završile fakultet, i znači da je 3% ukupnog broja osoba sa invaliditetom sa problemom u vezi sa samostalnošću završilo visoko obrazovanje. Najzad, poteškoća u vezi sa problemom u komunikaciji i razumevanju prijavljena je kod 1.367 osoba, što čini 2,5% svih osoba sa invaliditetom sa ovom vrstom problema, a govori nam da se ovaj problem javlja kod 7,6% osoba sa invaliditetom koje su uspešno završile fakultetsko obrazovanje (Marković, 2014: 65). Ovi statistički podaci su dobijeni Popisom stanovništva koji je sproveo Republički zavod za statistiku, te se mogu smatrati veoma pouzdanim kada je reč o vezi između vrste invaliditeta i visokog obrazovanja.
Statistički podaci nikada nisu samo niz nepovezanih brojeva. U ovom slučaju, oni nam jasno pokazuju da je obrazovna struktura osoba sa invaliditetom u Srbiji i dalje veoma nepovoljna, što predstavlja svojevrsni alarm za društvo u celini. Dalja kvalitativna analiza ovakvog stanja bi doprinela boljem sagledavanju njegovih uzroka i kreiranju efikasnih mera za povećanje udela osoba sa invaliditetom u stanovništvu sa visokim obrazovanjem. Takođe, bilo bi veoma interesantno utvrditi na kojim fakultetima studira najviše osoba sa invaliditetom i to dovesti u vezu sa potrebama tržišta rada. Na ovaj način bismo dobili i jasniju sliku o trenutnim obrazovnim preferencijama samih osoba sa invaliditetom. Sprovođenje kvalitativnih istraživanja u ovoj oblasti zahteva multidisciplinarni pristup, što predstavlja poseban izazov za istraživače.
Izvor:
Marković, M. (2014) Popis stanovništva, domaćinstva i stanova 2011. u Republici Srbiji – Osobe sa invaliditetom u Srbiji, Beograd: Republički zavod za statistiku.
Autor: Dr Filip Mirić
