Autor: Dr Filip Mirić
Foto: Gerd Altmann, Pixabay.com
Cerebralna paraliza je najčešći uzrok invaliditeta u detinjstvu i stvara teške zahteve u smislu pružanja zdrastvenih usluga, školovanja i socijalizacije ove dece. Deca sa cerebralnom paralizom predstavljaju najveću dijagnostifikovanu grupu dece u pedijatrijskoj rehabilitaciji Prema istraživanju iz 2010. godine, od ukupnog broja dece sa neurološkim poremećajima koja imaju teškoće u obavljanu svakodnevnih aktivnosti 80% čine deca sa cerebralnom paralizom. Bez obzira što je cerebralna paraliza najčešći uzrok onesposobljenosti u dečjem uzrastu, učestalost cerebralne paralize iznosi svega oko dvoje dece na 1000 novorođenih. Motorički poremećaji koji se javljaju su kompleksni i mogu se podeliti na primarne i sekundarne. Primarni deficiti uključuju: abnormalnost mišićnog tonusa, pogoršanje ravnoteže i koordinacije, opadanje snage i gubljenje kontrole pokreta. Sekundarni deficiti uključuju kontrakture mišića i deformitete kostiju. Pored navedenih neuromišićnih i mišićno skeletnih problema javljaju se i ograničenja u razvoju motoričkih sposobnosti.
Postoji više definicija cerebralne paralize koje su se menjale u skladu sa sticanjem novih znanja o etiologiji, učestalosti i klničkim siptomima. Na osnovu analize većeg broja definicija, evropska organizacija za praćenje i registrovanje cerebralne paralize, Surveillance of cerebral palsy in Europe (SCPE) je 2000. godine predložila definiciju cerebralne paralize koja se sastoji iz sledećih elemenata (Surveillance of cerebral palsy in Europe (2000). A collaboration of cerebral palsy surveys and registers: Surveillance of cerebral palsy in Europe (SCPE). Developmental Medicine and Child Neurology, 42(12), 816-824).
- cerebralna paraliza je grupa poremećaja;
- uključuje poremećaje pokreta, položaja i motoričke funkcije;
- to je permanentno stanje, ali ne i nepromenjivo;
- nastaje zbog neprogresivne smetnje, lezije ili abnormalnosti;
- ova smetnja, lezija ili abnormalnost dešava se u nezrelom mozgu, odnosno u mozgu koji je u razvoju;
Jedna od poslednjih definicija cerebralne paralize koju je predložio Međunarodni izvršni komitet sastavljen od vrhunskih stručanjaka koji se bave cerebralnom paralizom je sledeća:
„Cerebralna paraliza opisuje grupu trajnih poremećaja razvoja kretanja i držanja tela koji prouzrukuju ograničene aktivnosti, a koji se pripisuju neprogresivnim poremećajima koji su se dogodili u toku razvoja mozga fetusa ili novorođenčeta. Motorički poremećaji kod cerebralne paralize su često praćeni smetnjama u čulnim osećajima, percepciji, kogniciji, komunikaciji, ponašanju, kao i epilepsijom i sekundarnim mišićnoskeletnim problemima“ (Aleksandrović, Jorgić, Mirić, 2016: 35-36). Važno je napomenuti da cerebralna paraliza nije bolest, već stanje (skup poremećaja), te se zbog toga, ne može lečiti i izlečiti, već se njene posledice mogu umanjiti određenim meicinskim procedurama. Tipologija cerebralne paralize zavisi od delova mozga koji je ošttećen te postoji: spastični, ataksični, diskinetički (atetotični) i mešoviti tip. Faktori koji mogu dovesti do pojave cerebralne paralize se mogu prema dejstvu, podeliti na: prenatalne, perinatalne i postnatalne. Danas su osobama koji žive sa posledicama cerebralne paralize dostušni brojni fizikalni i drugi rehabilitacioni tretmni (videti više na sajtu Regionalne alijanse za cerebralnu paralizu https://www.cerebralnaparaliza.com/sr/cerebralna-paraliza, pristup 3.5.2020).
Inkluzivni pristup cerebralnoj paralizi je u osnovi holistički. Potrebe osoba sa ovom vrstom invaliditeta treba sagledati u celini. Važno je istaći da i osobe koji žive sa posledicama cerebralne paralize, kao i svi ostali ljudi bez pravljenja bilo kakve razlike, imaju bazične potrebe, kao i potrebe za ličnim i profesionalnim razvojem. Ostvarivanje ovih potreba moguće je upravo kroz pomenuti inkluzivni pristup. Pozitivni primeri ovog pristupa su svuda oko nas.
Izvori:
– Aleksandrović, M., Jorgić, B, Mirić, F. (2016) Holistički pristup adaptivnom fizičkom vežbanju, Niš: Fakultet sporta i vizičkog vaspitanja Univerziteta u Nišu.
– Regionalna alijansa za cerebralnu paralizu https://www.cerebralnaparaliza.com/sr/cerebralna-paraliza, pristup 3.5.2020.
– Surveillance of cerebral palsy in Europe (2000). A collaboration of cerebral palsy surveys and registers: Surveillance of cerebral palsy in Europe (SCPE). Developmental Medicine and Child Neurology, 42(12), 816-824.
